Praktycznie codziennie dostaję maile od zadłużonych osób z prośbami o wytłumaczenie na czym polega postępowanie upadłościowe. W niniejszym wpisie postaram się odpowiedzieć na te zadawane najczęściej. Ograniczę się przy tym do tzw. upadłości konsumenckiej, która dot. jedynie osób nie prowadzących działalności gospodarczej. Upadłość konsumencka – pytania, które pojawiają się najczęściej. Odpowiedzi na pytania uwzględniają różnice pomiędzy postępowaniami upadłościowymi prowadzonymi przed i po 24 marca 2020 r.
Jest to najczęściej zadawane przez klientów pytanie. Postępowanie upadłościowe to nic innego jak postępowanie sądowe, które rozpoczyna się złożeniem wniosku. Wniosek sporządza się na specjalnym formularzu. Samo złożenie wniosku do sądu nie wpływa na sytuację osoby zadłużonej. W dalszym ciągu mogą być w stosunku do niej prowadzone postępowanie sądowe i egzekucyjne. Windykatorzy nadal mogą nachodzić dłużnika oraz wysyłać mu wezwania i monity. Sytuacja osoby składającej wniosek zmienia się dopiero z chwilą ogłoszenia upadłości. Sąd może ogłosić upadłość po przeprowadzeniu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym. Jeśli sąd zdecyduje się na przeprowadzenie rozprawy, dłużnik musi się na nią stawić i złożyć zeznania. Upadłości rozpoznawane na podstawie wniosków składanych po 24 marca 2020 r., rozpatrywane są w głównej mierze na posiedzeniach niejawnych.
Co trzeba zrobić aby ogłosić upadłość konsumencką?
CZYTAJ WIĘCEJ!
Wniosek o upadłość konsumencką może być złożony w przypadku niewypłacalności. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań.
Czym jest wymagalne zobowiązanie? Jest to po prostu dług, którego termin spłaty już upłynął. Dodatkowo aby sąd uznał, że dana osoba znajduje się w stanie niewypłacalności, brak spłaty długów musi mieć charakter trwały.
Przejściowe problemy ze spłatą lub celowe nieregulowanie zobowiązań nie dają podstaw do ogłoszenia upadłości. Co istotne konsument w przeciwieństwie do przedsiębiorcy nie ma obowiązku ogłoszenia upadłości ani nie jest związany żadnym terminem. Wniosek o upadłość konsumencką można zatem złożyć w każdej chwili po wystąpieniu niewypłacalności. Nie ma znaczenia ilu wierzycieli posiada dłużnik.
Zgodnie z przepisami ustawy, upadłość konsumencką może ogłosić osoba która nie podlega upadłości przedsiębiorcy. Do upadłości przedsiębiorstw obowiązek prawny mają przystąpić:
- spółki prawa handlowego,
- przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą oraz będący wspólnikiem spółki cywilnej,
- wspólnik spółki osobowej podlegający odpowiedzialności za jej zobowiązania całym swoim majątkiem.
Do upadłości konsumenckiej mogą zatem przystąpić osoby, które nie są wspólnikami w spółkach osobowych (jawnej, partnerskiej, komplementariusz w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej) oraz nie prowadzą działalności gospodarczej.
Przed nowelizacją, która obowiązuje od 24 marca 2020 r., przedsiębiorcy, którzy zlikwidowali swoje działalności bez przeprowadzenia postępowania upadłościowego mieli utrudnioną drogę do uzyskania upadłości konsumenckiej. Na podstawie aktualnych przepisów, okoliczność ta nie ma już aż tak doniosłego znaczenia w przypadku przedsiębiorców prowadzących jednoosobowe firmy.
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej sporządzany na specjalnym formularzu powinien zwierać m.in.:
- dane dłużnika – imię, nazwisko, adres zamieszkania oraz PESEL,
- spis majątku z podaniem miejsca jego położenia oraz szacunkową wyceną,
- wykaz zobowiązań dłużnika – z wyszczególnieniem nazwy i adresu wierzyciela, aktualnej kwoty zadłużenia oraz terminu jego płatności,
- listę wierzytelności dłużnika – wykaz podmiotów które są dłużne wobec wnioskodawcy,
- uzasadnienie wniosku – opis historii dłużnika.
Do uzasadnienia wniosku powinny być załączone dokumenty potwierdzające zawarte w nim okoliczności (np. umowy kredytowe, umowy o pracę, dokumentacja medyczna itp.).
Wnioski upadłościowe składane po 24 marca 2020 r. oprócz wskazanych powyżej informacji powinny zawierać także wykaz wydatków oraz przychodów dłużnika w okresie ostatnich 6 miesięcy przed wniesieniem wniosku. Dodatkowo dłużnicy muszą sporządzać wykazy transakcji na nieruchomościach (ruchomościach o wartości przewyższającej 10 000,00 zł), udziałach i akcjach w spółkach w okresie ostatnich 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku upadłościowego.
O jednym warunku już wspomniałem. Aby starać się o ogłoszenie upadłości, dłużnik musi:
- być niewypłacalny,
- posiadać zdolność upadłościową – nie może posiadać statusu przedsiębiorcy,
- złożyć odpowiedni wniosek do sądu upadłościowego.
Pomimo spełnienia wymienionych warunków, sąd może jednak nie przyznać upadłości. Prowadzi nas to do kolejnego pytania. Jednocześnie zaznaczyć należy, iż wnioski składane po 24 marca 2020 r. rozpatrywane są na innych zasadach.
Stan prawny obowiązujący przed 24 marca 2020 r.
Na podstawie przepisów obowiązujących przed nowelizacją sąd oddalał wniosek o upadłość, jeżeli stwierdzał że dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa.
Upadłość nie była również przyznawana jeśli dłużnik istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
Na upadłość nie mogły liczyć osoby, które wyłudziły kredyty czy pożyczki.
Sądy oddalały również wnioski jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:
- prowadzono już postępowanie upadłościowe które zostało umorzone,
- dłużnik, mając taki obowiązek nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,
- czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli,
- dłużnik nie wykonywał ustalonego planu spłaty.
Stan prawny obowiązujący po 24 marca 2020 r.
Na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów zdecydowanie łatwiej jest uzyskać upadłość konsumencką.
Obecnie po złożeniu wniosku sąd bada jedynie czy dłużnik jest niewypłacalny oraz czy wniosek został sporządzony prawidłowo pod kątem formalnym. Nie już również znaczenia dla samego przyznania upadłości konsumenckiej czy dłużnik wcześniej składał już wniosek upadłościowy i czy miał taki obowiązek jako przedsiębiorca.
Powyższe nie oznacza jednak, iż wnioski mogą nie zawierać uzasadnienia i wskazania przyczyn niewypłacalności. Okoliczności te będą miały bowiem znaczenie dla syndyka. Obecnie to syndyk a nie sąd ocenia i bada przyczyny popadnięcia w długi. Historia dłużnika będzie przekładać się na długość trwania postępowania upadłościowego.
CZYTAJ WIĘCEJ!
Nowelizacja ustawy prawo upadłościowe, całkowicie zmieniła i uprościła zasady upadłości konsumenckiej. Przed jej wejściem w życie, w przypadku uznania, że niewypłacalność powstała na skutek umyślnych bądź rażąco niedbałych działań, dłużnik nie mógł ponownie starać się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Obecnie ustawa nie zawiera już takiej sankcji. O upadłość można starać się ponownie bez żadnych niemalże przeszkód.
Upadli, których wnioski zostały oddalone na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 24 marca 2020 r. mogą zatem ponownie starać się o ogłoszenie upadłości. W tym zakresie nie ma żadnego okresu karencji.
Co dzieje się w przypadku ogłoszenia upadłości?
- Po pierwsze zarząd nad majątkiem dłużnika przejmuje wyznaczony dla niego syndyk;
- Jeśli dłużnik posiada majątek syndyk dokonuje jego likwidacji. Brak majątku nie jest przy tym przeszkodą do prowadzenia postępowania upadłościowego;
- Po likwidacji majątku syndyk sporządza plan podziału. W dokumencie tym syndyk przeznacza ściągnięte od dłużnika kwoty na rzecz poszczególnych wierzycieli;
- Po wykonaniu planu podziału, przechodzi się do kolejnego etapu upadłości. Sąd na rozprawie (lub na posiedzeniu niejawnym) zdecyduje czy upadły będzie miał obowiązek wykonania planu spłaty;
- Ustalając plan spłat sąd weźmie pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego i jego aktualną sytuacje osobistą. W postanowieniu w przedmiocie ustalenia planu spłat sąd określa, w jakiej wysokości i przez jaki czas upadły będzie miał obowiązek spłacania wierzycieli;
- Po wykonaniu planu, sąd wyda postanowienie o umorzeniu pozostałych zobowiązań.
CZYTAJ WIĘCEJ!
Przed nowelizacją całe standardowe postępowanie upadłościowe trwało ok. 4 lat.
Obecnie postępowanie upadłościowe może trwać nieco dłużej.
- Na rozpoznanie wniosku sąd potrzebuje średnio około 2 miesięcy;
- Etap likwidacji majątku i ustalania listy wierzycieli trwa około 6 miesięcy;
- Plany spłat mogą być ustane w dwóch wariantach – do lat 3 lub od lat 3 do lat 7.
Długość na jaki zostanie wyznaczony plan spłaty zależy od stwierdzonych przyczyn i okoliczności wystąpienia niewypłacalności.
Oczywiście w niektórych wypadkach postępowanie to może trwać krócej (brak majątku, brak ustalenia planu spłaty z uwagi na trudną sytuację upadłego) bądź dłużej (znaczny majątek do likwidacji, duża liczba wierzycieli). Jak długo będzie trwać postępowanie upadłościowe zależy również w głównej mierze od szybkości i sprawności działań syndyka i jego współpracy z upadłym.
W chwili wydania postanowienia upadłościowego, prowadzone przez komorników egzekucje ulegają zawieszeniu z mocy prawa. Komornik zaprzestaje działań egzekucyjnym (np. musi zwolnić zajęty rachunek oraz wynagrodzenie). Jeśli komornik pobrał od dłużnika kwoty a nie przekazał ich jeszcze wierzycielowi musi wydać je syndykowi. Od tej pory zajęcie rachunku będzie następowało na wniosek syndyka, który powiadomi również pracodawcę upadłego.
Zawieszenie postępowań komorniczych nie wpływa jednak na wszczętą egzekucję z nieruchomości. Jeśli tzw. przybicie (zatwierdzenie likwidacji w której złożono ofertę) nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości to sprzedaż nieruchomości zostanie zakończona przez komornika.
Jeśli upadły mieszka w lokalu komunalnym to nie straci do niego prawa. Nie stanowi on bowiem jego własności. Jeżeli natomiast w skład majątku dłużnika wchodzi dom lub mieszkanie to podobnie jak inne składniki jego majątku, zostanie on sprzedany przez syndyka. Ustawa przewiduje jednak pewny przywilej dla osób które na skutek upadłości stracą nieruchomość w której zamieszkują.
Z sumy uzyskanej ze sprzedaży wydziela się bowiem upadłemu pewną kwotę. Odpowiada ona przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy. Kwota to zostanie pozostawiona upadłemu do swobodnej dyspozycji.
Na podstawie obecnie obowiązujących przepisów, dłużnik ma możliwość wskazania wraz z wnioskiem potencjalnego nabywcy nieruchomości. Dzieje się to w ramach tzw. przygotowanej likwidacji.
CZYTAJ WIĘCEJ!
Jeśli osoba chora psychicznie nie została ubezwłasnowolniona a stan zdrowia pozwala jej na występowanie przed sądem może starać się o ogłoszenie upadłości. Sama natomiast choroba psychiczna czy uzależnienie (od hazardu, alkoholu, narkotyków) jeśli wystąpiła w trakcie zaciągania zobowiązań może być czynnikiem, który pozwoli na ogłoszenie upadłości.
CZYTAJ WIĘCEJ!
