Dużym problemem dłużników starających się o upadłość konsumencką jest opór ich rodzin dotyczący utraty majątku. Szczególnie ciężko jest pogodzić się z utratą nieruchomości, której Dłużnicy są właścicielami. Należy pamiętać, że z dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej majątek upadłego staje się tzw. masą upadłości. Zarząd nad majątkiem upadłego przejmuje syndyk, który dokona jego likwidacji. W celu uniknięcia takiego scenariusza, dłużnicy podejmują przed złożeniem wniosku upadłościowego wiele nieroztropnych działań. Czy warto? Czy istnieją inne rozwiązania? Czym jest przygotowana likwidacja?

Bezskuteczność czynności

Bezskuteczność z mocy prawa

Co do zasady, bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są rozporządzenia majątkiem dokonane przez upadłego w okresie roku przed złożeniem wniosku. Chodzi tutaj o takie działania jak sprzedaż czy darowizna majątku. Za bezskuteczne zostaną uznane jednak tylko te działania, które są rażąco niewspółmierne. Dłużnik nie może zatem fikcyjnie zaniżać wartości zbywanego majątku.  Przepisy prawa upadłościowego rozciągają tą zasadę również na zawieranie fikcyjnych ugód sądowych oraz nieuzasadnione akceptowanie wytoczonych przeciwko dłużnikowi powództw cywilnych.

Umowy z bliskimi pod szczególnym nadzorem

Szczególnie sąd traktuje czynności upadłego dokonywane z osobami bliskimi. Sędzia na wniosek syndyka, może podważyć działania, w których drugą stroną czynności prawnej jest małżonek, dzieci, wnuki czy krewni upadłego. Dotyczy to tych umów, które zawarł upadły odpłatnie z ww. osobami i w wyniku których doszło do pokrzywdzenia wierzycieli. Co ciekawe, za osobę bliską w rozumieniu ustawy prawo upadłościowe traktowane są także osoby pozostające w faktycznym pożyciu (partnerzy) oraz osoby prowadzące wspólne gospodarstwo domowe. Na takich samych zasadach traktowane są również czynności z przedsiębiorstwami powiązanymi z upadłym.

Opisywane czynności prawne mogą być kwestionowane jeśli zostały dokonane na 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o upadłość. W tym przypadku nie będzie miała znaczenia wartość sprzedanej rzeczy. Sam fakt dokonania czynności z osobą najbliższego kręgu dłużnika może doprowadzić do unieważnienia umowy.

Skarga pauliańska

Nawet jeśli dłużnik rozporządził majątkiem na więcej niż rok przed złożeniem wniosku to w dalszym ciągu nie może być do końca spokojny. W terminie 2 lat od dnia dokonania czynności, syndyk może wytoczyć sprawę sądową zwaną skargą pauliańską. Syndyk może to zrobić jednak dopiero po ogłoszeniu upadłości. Wcześniej uprawnienie to przysługuje wierzycielom na nieco innych warunkach i z dłuższym 5 letnim terminem na wytoczenie procesu. W ramach postępowania syndyk może domagać się od osoby, która nabyła od dłużnika majątek, uznania takiej czynności za bezskuteczną. Syndyk musi wykazać tutaj, iż nabywca posiadał wiedzę, że dłużnik wyzbył majątek z uwagi na ciążące na nim zobowiązania.

Skutki podważenia czynności prawnych dłużnika

Jeżeli czynność upadłego zostanie podważona, to przedmioty, których się wyzbył, wracają do masy upadłości. Jeśli jest to niemożliwe do masy upadłości wraca kwota odpowiadająca wartości utraconej rzeczy.

Czy w związku z licznymi możliwościami zakwestionowania czynności rozporządzających majątkiem, upadły nie ma możliwości przekazania swojego majątku swoim najbliższym? Ostatnia nowelizacja ustawy prawo upadłościowe, przyznaje upadłym możliwość legalnego rozporządzenia majątkiem za zgodą sądu. Rozwiązanie to nosi nazwę tzw. przygotowanej likwidacji.

Przygotowana likwidacja majątku w upadłości konsumenckiej

W postępowaniu o ogłoszenie upadłości (a zatem jeszcze przed formalnym jej ogłoszeniem), dłużnik może złożyć do sądu wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży jego majątku. Wniosek taki może zostać złożony wraz z wnioskiem upadłościowym lub później. Majątek, który chce rozdysponować dłużnik musi być jednak majątkiem o znacznej wartości.

We wniosku o wyrażenie zgody na sprzedaż majątku, potencjalny upadły musi zawrzeć informację co, komu i za ile chce sprzedać. Warunki sprzedaży można określić w złożonym projekcie umowy, która będzie ostatecznie zawarta po ogłoszeniu upadłości przez syndyka.

Przygotowana likwidacja – załączniki

Do wniosku należy dołączyć ponadto dwa bardzo istotne dokumenty. Obligatoryjnym załącznikiem jest potwierdzenie uiszczenia wadium. Zainteresowany nabywca musi wpłacić na rachunek depozytowy sądu 1/10 wartości oferowanej ceny składnika majątkowego będącego własnością dłużnika.

Drugim istotnym załącznikiem jest opis i oszacowanie majątku sporządzone przez biegłego. Wartość oferowanego składnika majątkowego musi potwierdzić profesjonalista. Natomiast sprzedaż nie może nastąpić za cenę niższą niż ta wskazana przez biegłego.

Jeśli na majątku dłużnika ustanowiono zabezpieczenia takie jak zastaw czy hipoteka, dłużnik musi załączyć także do wniosku odrębną listę tych zabezpieczeń.

Zawarcie umowy

Syndyk zawiera umowę sprzedaży na warunkach określonych w postanowieniu sądu o zatwierdzeniu warunków sprzedaży. Nie może to nastąpić później niż w terminie 30 dni od dnia prawomocności tego postanowienia, chyba  warunki umowy przewidywały inny termin.

Przygotowana likwidacja jest interesującym rozwiązaniem, gdyż w jej ramach upadły może sprzedać majątek na rzecz swoich bliskich. Jeżeli do sprzedaży dojdzie w opisywanym trybie, umowa taka nie będzie mogła zostać podważona przez wierzycieli. W przypadkach zatem, w których w skład majątku upadłego wchodzi ważna dla niego rzecz lub nieruchomość, warto rozważyć przeprowadzenie tej transakcji właśnie w ten sposób. Warto mieć bowiem na uwadze obostrzenia jakie wskazywałem na początku wpisu a także fakt, iż w egzekucji komorniczej osoby bliskie dla dłużnika nie mogą brać udziału w licytacji. Rodzinna nieruchomość może w takim przypadku trafić w ręce osoby niezwiązanej w żaden sposób z dłużnikiem.