Rząd ukończył pracę nad reformą prawa rodzinnego. W dniu 26 lutego 2019 r. Rada Ministrów przyjęła projekt zmian ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Jakie założenia niesienie ze sobą projekt?

1. Zmiany w zakresie postępowań alimentacyjnych – szybkie alimenty

Projekt nowelizacji wprowadza daleko idącą nowość – postępowanie nakazowo-alimentacyjne, gdzie uzyskamy szybkie alimenty. Na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów, alimenty zasądzane są w odniesieniu do tzw. kryterium dochodowego. Oznacza to, że sąd na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ustala jakie są możliwości zarobkowe osoby, która ma płacić alimenty. Sąd musi również stwierdzić, jaki jest majątek osoby uprawnionej do ich otrzymywania.

Szybkie alimenty

Po wprowadzeniu zmian nowelizacyjnych, sąd będzie zasądzał alimenty szybciej. Przyśpieszenie wydania orzeczenia wynikać ma z tego, iż sąd nie będzie musiał prowadzić szczegółowego postępowania dowodowego. Przy ustalaniu tzw. alimentów natychmiastowych sąd nie będzie badał dochodu osoby zobowiązanej.

Alimenty natychmiastowe sąd będzie obliczał z uwzględnieniem przelicznika matematycznego. Wysokość alimentów będzie określana w odniesieniu do procentu kwoty przeliczeniowej w odniesieniu do liczby osób uprawnionych. Kwota przeliczeniowa powiązana będzie z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Oznacza to, że alimenty te będą sztywnie obliczane na podstawie działania matematycznego. Najwyższe alimenty będą zasądzane na pierwsze dziecko, każde kolejne zaś będzie otrzymywać mniej. Projekt nowelizacji zakłada również, iż osoba ubiegające się o wyższe alimenty będzie mogła ich żądać na starych zasadach.

Nakaz alimentacyjny – postępowanie nakazowo-alimentacyjne

Nowy rodzaj alimentów będzie zasądzany w nowym trybie – postępowaniu nakazowo-alimentacyjnym. Pozew o alimenty natychmiastowe złożymy na specjalnym uproszczonym formularzu. Do formularza nie trzeba będzie załączać dowodów (poza aktami cywilnymi). W pozwie trzeba będzie wskazać m.in. jakie uzyskujemy dochody, jakie mamy koszty utrzymania oraz ile posiadamy dzieci. Po otrzymaniu pozwu i jego weryfikacji formalnej sąd wyda nakaz zapłaty, który doręczy pozwanemu wraz z pozwem. Sąd rozpatrzy sprawę i wyda nakaz w ciągu 14 dni.

Po otrzymaniu nakazu, pozwany będzie miał 14 dni aby wnieść do sądu zarzuty. W zarzutach pozwany może również wnieść o wstrzymanie wykonania nakazu. Samo bowiem wniesienie zarzutów nie będzie powodować uchylenia zasądzonego w nim obowiązku alimentacyjnego. W przypadku skutecznego wniesienia zarzutów, sąd w terminie 7 dni zawezwie powoda do przedłożenia dowodów na poparcie oświadczeń zawartych w pozwie.

Warto również zaznaczyć, iż sąd może nie wydać nakazu zapłaty jeśli powód domaga się alimentów za czas przed wniesieniem pozwu. Sąd nie wyda nakazu i wyznaczy rozprawę jeśli po przeczytaniu pozwu będzie on posiadał wątpliwości co do twierdzeń w nim zawartych.

Projekt zakłada również, że nakaz zapłaty ma być natychmiastowo wykonalny. Oznacza to, również iż zmniejszeniu ulegnie czas potrzebny na wszczęcie postępowania egzekucyjnego przed komornikiem. W związku z tym, iż w postępowaniu nakazowo-alimentacyjnym sąd nie prowadzi postępowania dowodowego i opiera się na twierdzeniach zawartych w pozwie, nowelizacja zakłada karanie osób składających nieprawdziwe oświadczenia. Będą one odpowiadać za przestępstwo składania fałszywych zeznań.

Utrata mocy wyroku alimentacyjnego

W odniesieniu do alimentów, projekt zakłada również kolejną daleko idącą zmianę. Niezależnie od rodzaju zasądzonych alimentów (szybkie alimenty bądź „zwykłe”) wyrok ma tracić moc w chwili osiągnięcia przez uprawnionego 25 roku życia. W chwili obecnej osoba zobowiązana w przypadku wystąpienia ustawowych przesłanek musi zainicjować w sądzie postępowanie w przedmiocie zniesienia obowiązku alimentacyjnego. Zmiana ustawy odwraca ten proces. Projekt zakłada, iż to osoba otrzymująca alimenty po ukończeniu 25 roku życia będzie musiała wnieść do sądu pozew o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego. Wyjątkiem będą alimenty na rzecz osoby legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności. W tym wypadku alimenty nie będą wygasać.

Zasady udzielania zabezpieczeń

Zmianie ulegną również zasady udzielenia zabezpieczeń. Zabezpieczenie to postanowienie sądu regulujące sporną kwestię w trakcie trwania procesu. W sprawach małżeńskich, rodzinnych i opiekuńczych wniosek o zabezpieczenie będzie mógł być złożony jedynie w terminie 30 dni od dnia złożenia pisma wszczynającego postępowanie lub wystąpienia okoliczności go uzasadniającej. Wnioski złożone po tym terminie sąd odrzuci, chyba że uzna, że brak zabezpieczenia spowoduje bezpośrednie zagrożenia dobra małoletniego dziecka.

2. Rodzinne postępowanie informacyjne

Dobro dziecka w projekcie zmiany Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zyskuje dodatkowy aspekt formalny. W sprawach rozwodowych lub separacyjnych małżeństw posiadających dzieci, ustawa wprowadza tzw. obowiązkowe postępowanie informacyjne.

Podczas postępowania informacyjnego rozstającym się małżonkom  przydzielony zostanie mediator. W ciągu miesiąca mają oni wspólnie z nim wypracować kwestie opieki nad dzieckiem oraz wysokość alimentów. Oczywiście głównym jednak zadaniem mediatora będzie pogodzenie rozstających się osób. Gdy miesiąc czasu okaże się niewytaczającym czasem na rozwiązanie wszystkich spornych spraw, na wniosek rodziców sąd będzie mógł przedłużyć postępowanie informacyjne do 6 miesięcy. W trakcie trwania postępowania informacyjnego nie będzie można prowadzić innych spraw regulujących zasady władzy rodzicielskiej, kontakty z dzieckiem oraz alimenty.

Za zgodą obydwojga rodziców w postępowaniu informacyjnym uregulować będzie można także sporne kwestie majątkowe.

3. Opieka naprzemienna

Podążając za dotychczasowym orzecznictwem sądowym, projekt zakłada również unormowanie zasad tzw. opieki naprzemiennej. Sąd otrzymuje zatem prawną możliwość uregulowania władzy rodzicielskiej z uwzględnieniem interesów obojga rodziców dziecka. Sąd pozostawiając władzę obojgu rodzicom będzie mógł zadecydować, iż dziecko będzie naprzemiennie, w powtarzających się okresach zamieszkiwać u jednego a następnie u drugiego rodzica. Wszystko to oczywiście w racjonalnych granicach.

4. Sankcje karne za utrudnianie kontaktów z dzieckiem

Na podstawie aktualnie obowiązujących przepisów rodzic ma niewielkie pole do manewru jeśli chodzi o egzekwowanie swoich praw. Projekt wprowadza nowe typy przestępstw, które będą karane ograniczeniem wolności lub grzywną.

Zgodnie z projektem, wobec opiekuna, który będzie utrudniać lub uniemożliwiać drugiemu z opiekunów wykonanie orzeczonych przez sąd kontaktów z dzieckiem, sąd może wydać odpowiednie postanowienie. Sąd będzie mógł zatem dla przykładu przydzielić asystenta rodziny, czy ustanowić nadzór kuratora sądowego. Jeśli powyższe działania nie przyniosą poprawy sytuacji, sąd będzie mógł zasądzić karę pieniężną. Gdy i ta sankcja nie przyniesie rezultatu sprawa trafi do prokuratury.

Prokurator będzie mógł wyznaczyć okres próby. Następnie umorzy sprawę jeśli podczas okresu próby opiekun stosował się do decyzji sądu. W przeciwnym razie zostanie mu wymierzona kara.

Ustawa penalizować ma zatem zachowania polegające na utrudnianiu kontaktów z dzieckiem. Ponadto, sądy w sprawach w których stwierdzą zagrożenie dobra dziecka mają zgłaszać tego sytuacje do prokuratora. Prokurator sprawdzi czy dziecko nie jest krzywdzone przez rodziców lub opiekunów.

Czytaj więcej: https://radca-franczak.pl/2018/10/08/alimenty-na-dorosle-dziecko-czy-masz-obowiazek-je-placic/