Prokura to rodzaj pełnomocnictwa, którego może udzielić jedynie przedsiębiorca podlegający wpisowi do odpowiedniego rejestru. Jest to pełnomocnictwo, które uprawnia osobę prokurenta do dokonywania czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w imieniu przedsiębiorcy. Przed kwietniem 2018 r., prokury mógł udzielić jedynie podmiot podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Wówczas weszła w życie tzw. Konstytucja dla Biznesu (ustawa o przedsiębiorcach wraz z pakietem ustaw nowelizujących). W chwili obecnej nie ma żadnych przeszkód prawnych aby prokurę mógł ustanowić również przedsiębiorca jednoosobowy wpisany do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej.

Kto może zostać prokurentem?

Aby zostać prokurentem należy posiadać pełną zdolność do czynności prawnych (być pełnoletnim i nieubezwłasnowolnionym). Dodatkowo prokurentem w spółkach prawa handlowego nie może zostać osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa wskazane w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 587, art. 590 i art. 591 ustawy kodeks spółek handlowych, w szczególności za przestępstwa przeciwko:

1. ochronie informacji (np. niszczenie informacji, sabotaż komputerowy, bezprawne wykorzystywanie programów i baz danych);
2. wiarygodności dokumentów (np. fałszowanie dokumentów, fałszowanie faktur, kradzież tożsamości, wyłudzanie danych) ;
3. mieniu (np. kradzież, rozbój, przywłaszczenie, oszustwo, paserstwo);
4. obrotowi gospodarczemu (np. łapownictwo, oszustwo finansowe i ubezpieczeniowe, pozorne bankructwo);
5. obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi (np. fałszowanie pieniędzy);
6. funkcjonowaniu walnego zgromadzenia spółki.

Dopiero po spełnieniu tych warunków można powołać prokurenta a następnie prokurent musi to powołanie przyjąć. Prokurę należy obowiązkowo ujawnić w odpowiednim rejestrze w którym figuruje przedsiębiorca. Z racji na szerokość kompetencji w sprawowanej przez siebie funkcji, powinien być bowiem wiarygodny w oczach kontrahentów przedsiębiorcy.

Jakie uprawnienia ma prokurent?

Prokurent jest umocowany do reprezentowania przedsiębiorcy w sprawach sądowych i pozasądowych. Chodzi tutaj w szczególności o negocjowanie umów, zatrudnianie pracowników czy rozliczanie płatności. Co istotne, prokurent bez odrębnego pełnomocnictwa nie może jednak zbyć lub oddać do używania naszego przedsiębiorstwa oraz nie jest uprawniony do obciążania i zbywania nieruchomości wchodzących w skład firmy.

Z racji na ścisłe uregulowanie prawne, prokura nie może być ograniczana przed przedsiębiorcę co do zakresu czynności jakie może podejmować prokurent. Udzielenie prokury uprawnia więc zawsze do prowadzenia spraw przedsiębiorstwa i reprezentacji przedsiębiorcy wobec osób trzecich. Co ciekawe, może on nawet powoływać w imieniu przedsiębiorcy innych pełnomocników. Zakres umocowania pełnomocników ustanowionych przez prokurenta nie może jednak przekraczać zakresu umocowania samego prokurenta. Nie może on zatem udzielić w imieniu przedsiębiorcy pełnomocnictwa do zbywania nieruchomości należących do firmy.

Ograniczeniem możliwości działania prokurenta są przepisy dot. postępowań rejestrowych w Krajowym Rejestrze Sądowym. Gdy przedsiębiorca dopiero zakłada spółkę, przy zgłoszeniu może reprezentować go jedynie bezpośrednio powołany przez niego pełnomocnik.

Rodzaje prokury

W chwili obecnej ustawodawca i sądy dopuszczają ustanowienie prokury w trzech rodzajach. Są to:

1. prokura samoistna (lub inaczej samodzielna);
2. prokura łączna raz łączna niewłaściwa;
3. prokura oddziałowa;

 

 

Prokura samoistna

Prokurent samoistny to prokurent uprawniony do samodzielnego wykonywania czynności o których wspominałem powyżej. Prokura samodzielna to zatem rodzaj prokury w której przedsiębiorca powołuje jednego (lub wielu) prokurentów i każdy z nich jest uprawniony do samodzielnego działania.

 

 

Prokura łączna

Innego rodzaju prokurą jest prokura łączna. Ustanowienie prokury łącznej podlega na ustanowieniu wielu prokurentów, którzy dla skuteczności swych działań muszą występować łącznie. Dla przykładu, w sytuacji gdy przedsiębiorca ustanowi czterech prokurentów łącznych, aby można było podpisać umowę z kontrahentem firmy, działać będą musieli oni wszyscy łącznie.

 

Prokura łączna niewłaściwa

Od 2017 r. dopuszczono również możliwość ustanawiania tzw. prokury łącznej niewłaściwej. Może ona zostać ustanowiona przez przedsiębiorstwa działające w ramach spółek osobowych lub kapitałowych. Prokura łączna niewłaściwa to ograniczenie prokurenta, do łącznego działania wraz z członkiem zarządu spółki (w przypadku spółek kapitałowych) lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentacji spółki (w przypadku spółek osobowych).

Z praktyki wiem, że właśnie ten rodzaj prokury jest szczególnie atrakcyjny dla przedsiębiorców. Pozwala on bowiem zarządom na ułatwienie i przyśpieszenie prowadzenia spraw i reprezentowania spółki bez jednoczesnej utraty nad nią kontroli. Prokurent, który często w ramach obecnej praktyki rynkowej jest wyspecjalizowanym managerem, może bezpośrednio ingerować w działalność firmy. Ponadto w przypadku wewnętrznych sporów prokurent jako osoba w pewnym sensie niezależna może zachować integralność przedsiębiorstwa.

 

 

Prokura oddziałowa

Ostatnim rodzajem prokury jest prokura oddziałowa. Prokurę oddziałową może ustanowić przedsiębiorca, który w ramach swojej działalności wyodrębnia zorganizowane oddziały. Prokurent oddziałowy ograniczony jest zatem do prowadzenia spraw i reprezentacji oddziału do którego został przypisany. Prokura oddziałowa może występować w wariancie samoistnym lub łącznym.

Odwołanie prokury

Prokura może być odwołana w każdym czasie. Kodeks cywilny nie wymaga żadnej szczególnej formy dla sporządzenia takiego odwołania. Dla celów dowodowych, warto jednak złożyć odwołanie prokurentowi w formie pisemnej. W przypadku spółek osobowych (spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna) prokurenta może odwołać każdy wspólnik uprawniony do prowadzenia spraw spółki. To inaczej niż w przypadku powołania, w którym aby powołać prokurenta w spółce osobowej wymagana jest zgoda wszystkich wspólników prowadzących sprawy spółki. Podobnie sytuacja ma się w przypadku spółek kapitałowych (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna).

Wygaśnięcie prokury

Prokura może się zakończyć również poprzez wygaśnięcie z powodów przewidzianych przez ustawę tj.

1. otwarcia likwidacji przedsiębiorcy;
2. wykreślenia przedsiębiorcy z właściwego rejestru;
3. ogłoszenia upadłości;
4. przekształcenia przedsiębiorcy;
5. śmierci prokurenta (a także ograniczenie jego zdolności do czynności prawnych).

Czytaj więcej: https://radca-franczak.pl/2019/01/14/upadlosc-firmy.-czym-jest-i-kiedy-powstaje-obowiazek-jej-ogloszenia/