W jednym z wcześniejszych wpisów opisywałem przebieg rejestracji fundacji (link). W ostatnim czasie zaobserwowałem jednak częste pytania klientów dotyczące procesu wręcz odwrotnego. Wynikać może to z ogólnej sytuacji gospodarczej – fundatorzy nie są już w stanie dłużej dotować fundacji. Spada również ofiarność darczyńców wspomagających funkcjonowanie fundacji. Niezależnie od przyczyn leżących u podłoża podjęcia decyzji o zakończeniu funkcjonowania fundacji, proces jej likwidacji ma identyczny przebieg. Należy jednak pamiętać, iż likwidacja fundacji nie zawsze jest prawidłowym sposobem zakończenia jej bytu. W pewnych określonych przypadkach, zarząd fundacji powinien rozważyć złożenie wniosku o ogłoszenie jej upadłości. Jest to jednak temat na inny wpis.
Likwidacja fundacji – jak rozpocząć proces?
Pierwszym krokiem do likwidacji fundacji jest powzięcie decyzji o zakończeniu jej funkcjonowania. Uprawnienia do podjęcia stosownej uchwały w tym zakresie mogą wynikać z statutu fundacji. W zależności od postanowień statutu, uprawnienia te mogą zostać scedowane na zarząd fundacji (najczęściej), jej założycieli lub radę fundacji.
Ustawa regulująca funkcjonowanie fundacji mówi o dwóch przyczynach likwidacyjnych – wyczerpanie się środków finansowych na jej dalsze prowadzenie oraz ziszczenie się celu dla którego została powołana. Większość fundacji likwidowana jest z pierwszej przyczyny. Ziszczenie celu jest o tyle trudne do wykazania, iż większość fundacji określa swoje cele w sposób ogólny.
Likwidacji fundacji może podlegać również fundacja czasowa tj. taka, która działa tylko do określonego w statucie terminu.
Uchwała o likwidacji fundacji musi zawierać uzasadnienie. Oprócz uzasadnienia powinna wskazywać również sposób przeznaczenia majątku pozostałego po jej rozwiązaniu oraz ustanowić likwidatorów. Kwestie te mogą zostać rozstrzygnięte w formie odrębnych uchwał. W zależności od zapisów statutowych może zostać to również uregulowane odgórnie. Statut fundacji może zawierać stosowne rozstrzygnięcia, komu zostanie przeznaczony majątek fundacji po jej likwidacji oraz kto w przypadku jej rozwiązania pełnić będzie rolę likwidatora.
Zgłoszenie otwarcia likwidacji fundacji
Podjęcie uchwały o likwidacji fundacji nie oznacza jeszcze utraty bytu prawnego fundacji. Uchwałę o likwidacji fundacji należy zgłosić do sądu rejestrowego. Dokonuje tego wybrany likwidator na odpowiednich drukach zgłoszeniowych. Do głównego druku zgłoszeniowego należy dołączyć:
- uchwałę o likwidacji fundacji zawierającą wskazanie przyczyn likwidacyjnych,
- uchwałę o wyborze likwidatora wraz z określeniem sposobu reprezentacji fundacji w czasie likwidacji,
- zgodę likwidatora na objęcie funkcji wraz ze wskazaniem adresu do korespondencji,
- uchwałę o przeznaczeniu majątku pozostałego po likwidacji fundacji,
- dowód uiszczenia opłaty sądowej.
Otwarcie likwidacji przez sąd podlega opłacie sądowej. Dla fundacji prowadzących działalność gospodarczą i zarejestrowanych w rejestrze przedsiębiorców krajowego rejestru sądowego opłata ta wynosi 350,00 zł. Fundacja wpisana jedynie do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, zobowiązana jest uiścić opłatę w niższej wysokości wynoszącej 150,00 zł.
Likwidacja fundacji – obowiązki likwidatora po zgłoszeniu likwidacji do sądu
Likwidator fundacji pełni swoją funkcję w konkretnie określonym celu i posiada szereg obowiązków jakie nakłada na niego ustawa i ewentualnie statut fundacji. Należy pamiętać, że po podjęciu uchwały o likwidacji, fundacja działa nadal. Uchwała nie powoduje jeszcze utraty jej bytu prawnego. W pierwszej kolejności po zgłoszeniu wniosku o otwarcie likwidacji do sądu, likwidator powinien przygotować bilans otwarcia likwidacji (sporządzany na podobnych zasadach jak bilans roczny). We wszystkich pismach, likwidator musi się posługiwać określeniem fundacji z dodatkiem „w likwidacji”.
Kolejnym krokiem jaki musi powziąć likwidator jest publiczne ogłoszenie o likwidacji fundacji. Informacja o likwidacji powinna zawierać zawiadomienie o podjęciu uchwały likwidacyjnej, pełne dane fundacji oraz dane i kontakt do likwidatora. Co istotne, informacja publiczna musi zawierać także wskazanie daty, do której ewentualni wierzyciele fundacji mogą zgłaszać swoje roszczenia względem fundacji. Likwidator może umieścić informację o likwidacji fundacji w budynku użyteczności publicznej, opublikować zawiadomienie w gazecie lub na ogłoszeniowym portalu internetowym. Dodatkowo powinien on zachować potwierdzenie dokonania ogłoszenia. Potwierdzenie to będzie bowiem później stanowić załącznik do wniosku o ostateczne wykreślenie fundacji z rejestru.
Ostatecznie likwidator ma obowiązek „wygasić” fundację. Musi zatem zredukować personel, zakończyć trwające umowy oraz zaspokoić ewentualnych wierzycieli fundacji. Jeśli po spłacie wierzycieli, pozostał jeszcze majątek fundacji, likwidator musi go rozdysponować zgodnie z postanowieniami uchwały. Co istotne, majątek fundacji nie jest majątkiem fundatora i nie wraca do niego po rozwiązaniu fundacji. Przykładowo, jeżeli tak stanowi statut, to może zostać przekazany innej fundacji prowadzącej działalność o zbliżonych celach. Statut fundacji może wskazywać też wprost na jaki podmiot ma zostać dokonanie przeniesienie majątku fundacji.
Wykreślenie fundacji z rejestru
Gdy likwidator wykona już wszelkie czynności likwidacyjne musi zgłosić do sądu wniosek o wykreślenie fundacji z rejestru. Przed tym jednak powinien złożyć do zatwierdzenia odpowiedniemu organowi fundacji swoje sprawozdanie z likwidacji zawierające także bilans zamknięcia likwidacji. Odpowiedni organ podejmuje w tym zakresie uchwałę zatwierdzającą, która stanowić będzie załącznik do wniosku o wykreślenie fundacji z rejestru.
Wykreślenie fundacji to formalna utrata bytu prawnego i faktyczne jej rozwiązania dokonywane przez sąd rejestrowy. Do druku zgłoszeniowego wykreślenia fundacji, likwidator powinien załączyć:
- bilans otwarcia likwidacji,
- uchwałę o zatwierdzeniu bilansu zakończenia likwidacji wraz ze sprawozdaniem likwidacyjnym,
- potwierdzenie podania do publicznej wiadomości informacji o likwidacji fundacji,
- dowód uiszczenia opłaty sądowej (opłata za wykreślenie fundacji z rejestru wynosi 300,00 zł).
Likwidator powinien również pamiętać o konieczności zamknięcia fundacji pod kątem rachunkowo-księgowym.
Z uwagi na zakres czynności procesu likwidacyjnego i odmienną praktykę orzeczniczą sądów, likwidacja fundacji jest procesem złożonym. Warto przed podjęciem decyzji o likwidacji zasięgnąć wiedzy prawnika, który pomoże przeprowadzić cały proces. W przypadku fundacji prowadzących działalność gospodarczą podjęcie decyzji o rozwiązaniu fundacji powinno zostać poprzedzone dogłębną analizą dot. ewentualnego spełnienia przesłanek upadłościowych. W przypadku bowiem niewypłacalności fundacji, jej zarząd powinien rozważyć złożenie wniosku upadłościowego. Brak jego złożenia może wiązać się z osobistą odpowiedzialnością zarządu za zobowiązania fundacji.
CZYTAJ WIĘCEJ!
