Jakie długi nie ulegają umorzeniu po przeprowadzeniu upadłości konsumenckiej? Temat ten poruszany był już w jednym z wcześniejszych wpisów na moim blogu. Wciąż pojawia się jednak się w pytaniach moich klientów, dlatego postanowiłem go szczegółowo rozwinąć w niniejszym wpisie.

Głównym celem upadłości konsumenckiej jest umorzenie zobowiązań upadłego nieuregulowanych w wyniku wykonania zasądzonego planu spłaty. Z uwagi na szczególny charakter niektórych długów, ustawa wyłącza możliwość ich anulowania w wyniku przeprowadzenia procesu upadłościowego. To że niektóre długi nie podlegają umorzeniu nie oznacza jednak, że nie mamy szans na ogłoszenie upadłości. W przypadku przyznania upadłości zostaną bowiem umorzone pozostałe długi.

Jakie długi nie zostaną umorzone?

Po wykonaniu planu spłaty, co do zasady upadły nadal będzie musiał spłacać następujące zobowiązania:

• zobowiązania alimentacyjne;
• grzywny oraz kwoty zasądzone celem naprawienia szkody i zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę (a także zobowiązania do naprawienia szkody, która jest wynikiem przestępstwa albo wykroczenia);
• renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, śmierci lub kalectwa;
• zobowiązania do zapłacenia nawiązki lub świadczenia pieniężnego, które sąd orzekł jako środek karny lub środek aby poddać sprawcę próbie;
• zobowiązania, które upadły świadomie zataił w przypadku, gdy wierzyciel nie był uczestnikiem postępowania upadłościowego.

A. Zobowiązania alimentacyjne

Przy zobowiązaniach alimentacyjnych sprawa jest oczywista. Z uwagi na wyjątkową i moralnie zabarwioną funkcję jaką pełnią alimenty, dłużnik nie może liczyć na ich umorzenie. Zobowiązanie alimentacyjne może wynikać z wyroku sądu (wyrok rozwodowy, wyrok ustalający alimenty), ugody jak i dobrowolnego ustanowienia alimentów w akcie notarialnym. Niezależnie od podstaw alimentacyjnych, zobowiązania te nie zostaną umorzone przez upadłość konsumencką.

O tym jak płacić alimenty w trakcie upadłości i czy mimo braku ich anulowania należy zgłaszać je we wniosku upadłościowym, opiszę Państwu w kolejnym wpisie na blogu.

B. Grzywny oraz inne kwoty zasądzone przez sąd celem naprawienia szkody i zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę

Najważniejszą informacją w zakresie nieumarzalnych grzywien jest fakt, iż chodzi tu wyłącznie o grzywny zasądzone przez sąd.

Oprócz grzywien, w postępowaniu upadłościowym nie ulegają umorzeniu kwoty zasądzone celem wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Redakcja opisywanego przepisu wskazuje, iż umorzeniu nie ulegną jedynie grzywny wymierzone jako kary w postępowaniu karnym ( karno-skarbowym i wykroczeniowym).

Co będzie w sytuacji gdy nie stwierdzono przestępstwa a sąd cywilny zasądził wobec dłużnika obowiązek uiszczenia odszkodowania lub zadośćuczynienia? Jeśli poszkodowany dochodzi odszkodowania wyłącznie w sądzie cywilnym to będzie ono podlegało umorzeniu w postępowaniu upadłościowym. Wyjątkiem jest sytuacja zasądzenia renty o której mowa poniżej.

Istotnym jest również, że ulegają umorzeniu w postępowaniu upadłościowym kary finansowe i grzywny nakładane przez inne instytucje niż sądy.

C. Renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, śmierci lub kalectwa

Jeśli sąd w postępowaniu cywilnym zasądził od sprawcy na rzecz poszkodowanego rentę z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, śmierci (śmierć osoby bliskiej) lub kalectwa, to tego rodzaju świadczenie nie będzie podlegało umorzeniu w postępowaniu upadłościowym.

Umorzenie długu w upadłości konsumenckiej nie zlikwiduje zatem zobowiązania osoby, która przykładowo była sprawcą wypadku i wobec której zasądzono obowiązek regulowania renty na rzecz poszkodowanego. Renta ta jest co do zasady przyznawana w sytuacji gdy poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej. Sąd zasądzi rentę również gdy zwiększyły się jego potrzeby poszkodowanego lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

D. Zobowiązania do zapłacenia nawiązki lub świadczenia pieniężnego, które sąd orzekł jako środek karny lub środek aby poddać sprawcę próbie

Środki karne stanowią jeden z elementów sankcji karnej. Jednym z nich jest tzw. świadczenie pieniężne, które może orzec sąd wobec sprawcy przestępstwa. Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w Kodeksie karnym, sąd może orzec świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Wysokość tego świadczenia nie może przekroczyć 60 000 złotych.

Świadczenie to nie podlega umorzeniu w postępowaniu upadłościowym. Sąd w postępowaniu karnym może orzec także nawiązkę w wysokości do 200 000 złotych na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. Na umorzenie tego zobowiązania nie można liczyć w przypadku upadłości konsumenckiej.

E. Zobowiązania, które upadły świadomie zataił w przypadku, gdy wierzyciel nie był uczestnikiem postępowania upadłościowego

Ostatnim rodzajem zobowiązania, które nie podlega umorzeniu jest dług świadomie zatajony przez upadłego. Długi, o których upadły nieintencjonalnie „zapomniał” (częsty przypadek zagubienia dokumentacji dotyczących długów powstałych w dalekiej przeszłości) co ważne – podlegają umorzeniu.

Ukrycie długu może zostać uznane za świadome, gdy dokonane jest w celu postawienia dłużnika w innym świetle. Również gdy przedstawia on opis swojej historii w sposób fragmentaryczny. Przykładowo jeśli dłużnik nie przedstawi we wniosku zobowiązania, które w odniesieniu do jego pozostałych długów można uznać za wysokie, sąd może uznać, iż dłużnik celowo pominął w spisie wierzycieli dane zobowiązanie. W praktyce jednak sąd ma bardzo daleko idącą trudność w określeniu czy upadły celowo nie podał jakiegoś długu we wniosku upadłościowym.

Na marginesie stwierdzić można, iż dopuszczalne jest wskazanie pominiętej wierzytelności przez upadłego także już po ogłoszeniu upadłości. Zgłoszenie takie może nastąpić w drodze pisma procesowego skierowanego do sędziego-komisarza. Takie zachowanie zwiększa szanse na uznanie przeoczenia za nieumyślne.

Nowelizacja prawa upadłościowego 2020 r.

Nowa uproszczona upadłość konsumencka obowiązująca od 24 marca 2020 r. nie wprowadza żadnych zmian w katalogu długów, które nie podlegają umorzeniu.

W świetle obowiązujących od marca 2020 r. przepisów, w postanowieniu o ustaleniu planu spłaty, sąd będzie badał, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie czy nie. Jeśli sąd ustali, że upadły przyczynił się do niewypłacalności plan spłaty będzie ustalany w przedziale od 36 do 84 miesięcy. W przypadku uznania natomiast, iż upadły nie przyczynił się do swojej upadłości, plan będzie ustalany jak dotychczas – czyli maksymalnie do 36 miesięcy.

---

---